Πλέον οι φίλοι οδηγούν την ετυμολογική αναζήτησή μου, που με δικές τους ερωτήσεις με παρακινούν, και αυτό μου δίνει ιδιαίτερη χαρά. Υποσχέθηκα λοιπόν να κοιτάξω το κάμπος, αφού νόμιζα ότι είχα ξανα-ασχοληθεί, δεν φρόντισα τότε να το καταγράψω. Το αποτέλεσμα είναι ευτυχές αφού βρήκα επιπλέον συνδέσει που δεν γνώριζα.
Ο Κάμπος λοιπόν βγαίνει από το Λατ. Campus.
Ο De Vaan βρίσκει συγγένειες στα Ελληνικά το καμπή, στα Λιθουανικά το kampas "γωνία" αλλά και στα Γοτθικά hamfs "μεταλλαγμένο, κουτσό, στραβό". Θεωρεί την σύνδεση δεδομένη, και την ρίζα υποστρωματική δηλαδή ξένης προέλευσης στην ΙνδοΕυρωπαϊκή οικογένεια.
Ο Σαραντάκος αποκλείει κάπως βιαστικά την σχέση Campus με το Ελληνικό καμπή βασισμένος κυρίως στην νοηματική τους απόσταση. Όμως και στο Liddel-Scott και αλλού, το Ελληνικό καμπή δίδεται σαν εναλλακτική ετυμολογία.
Σε όλα τα λεξικά που έψαξα όμως, η πρώτη σημασία που δίδεται για το αρχαίο καμπή δεν είναι η "κυρτότητα", αλλά στροφή ποταμιού και κατ' επέκταση δρόμου, και αργότερα του ιπποδρόμου. Που θα βρει κανείς ποτάμια που στρίβουν μια δεξιά μια αριστερά, παρά στους κάμπους.
Έτσι στα Λατινικά η πρώτη σημασία του Campus είναι αυτή του πεδίου, πρωτίστως προς καλλιέργεια και αργότερα προς ασκήσεις στρατού ή μάχης. Συμφωνεί σε αυτό ο Σαραντάκος. Έχουμε λοιπόν το Campus Martius όπου έκανε ασκήσεις ο στρατός της Ρώμης, από εκεί το Champ de Mars στο Παρίσι και το Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα.
Από την δεύτερη αυτή σημασία βγήκε το Λατ. campio / campionem "μαχητής, μονομάχος" και από εκεί στα Γαλλικά και Αγγλικά Champion με στρατιωτική έννοια στην αρχή, και αθλητική στη συνέχεια. Επίσης το Λατ. campagna και Γαλλικό campagne με την έννοια της στρατιωτικής εκστρατείας. Από εκεί έρχεται το Αγγλικό Campaign, απ' όπου πιθανότατα πήραμε τον όρο καμπάνια (διαφημιστική, πολιτική κλπ). Υπάρχει και το Camp όπου ήταν στην αρχή η στρατοπέδευση και αργότερα με την σημερινή γενικότερη έννοια της κατασκήνωσης, και του κάμπινγκ.
Από την πρωταρχική σημασία των λατινικών, έρχεται η περιοχή Καμπανία στη Νάπολη (από εκεί μας έρχεται η καμπάνα και το καμπαναριό) και Champagne στη Γαλλία, απ' όπου προέρχεται και η περίφημη Σαμπάνια. Υπάρχει και η Ελληνική Καμπανία που ήταν η περιοχή στο Ρουμλούκι, δεν γνωρίζω όμως την αρχαιότητα αυτής της ονομασίας και μένει να το ψάξω στο μέλλον.
Από την καμπή, που είναι καμπά στα Δωρικά πέρασε και σαν gamba στα Λατινικά, απ' όπου το ξαναπήραμε σαν δάνειο για να περιγράψουμε την γάμπα.
Από το Λατ. gamba βγαίνει το Γαλλικό jante, απ' όπου έχουμε την "ζάντα", αλλά και το Jambon (χαμόν στα Ισπανικά, ζαμπόν στα γαλλικά), απ' όπου και πήραμε τη λέξη ζαμπόν. Τη λέξη αυτή την πήραν οι Γάλλοι από τη δημώδες Λατινική cambire "κνήμη", από την gamba.
Η σύνδεση καμπή/καμπά με τo Λατινικό campus δεν είναι αποδεδειγμένη, όπως με το gamba, είναι όμως πολύ πιθανή.
Μια σημείωση ακόμα, αρχίζει ο κόσμος και χρησιμοποιεί τη λέξη campus για την Πανεπιστημιούπολη (Αμερικάνικης προέλευσης), την χρησιμοποιεί έτσι όμως, στο Λατινικό αλφάβητο, για να αποδοθεί φωνητικά κάμ-πους, και όχι κά-μπους που θα παρέπεμπε φυσικά στον κάμπο.
Πηγές:
https://www.etymonline.com/word/campus#etymonline_v_644
https://lsj.gr/wiki/%CE%BA%CE%AC%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%82
https://lsj.gr/wiki/%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%AE
https://sarantakos.wordpress.com/2014/10/22/campus/
https://www.mixanitouxronou.gr/pos-i-lexis-zampon-ke-zanta-vgenoun-apo-ti-lexi-gampa-ti-schesi-echi-i-galliki-lexi-style-me-ton-archeoelliniko-stilo-pos-sindeete-o-koresmos-me-tous-kourous-ke-tis-kores/
https://www.news247.gr/sthles/skoufakia/zampon-akoma-mia-lexi-ellinikis-rizas.6615868.html
Ο Κάμπος λοιπόν βγαίνει από το Λατ. Campus.
Ο De Vaan βρίσκει συγγένειες στα Ελληνικά το καμπή, στα Λιθουανικά το kampas "γωνία" αλλά και στα Γοτθικά hamfs "μεταλλαγμένο, κουτσό, στραβό". Θεωρεί την σύνδεση δεδομένη, και την ρίζα υποστρωματική δηλαδή ξένης προέλευσης στην ΙνδοΕυρωπαϊκή οικογένεια.
Ο Σαραντάκος αποκλείει κάπως βιαστικά την σχέση Campus με το Ελληνικό καμπή βασισμένος κυρίως στην νοηματική τους απόσταση. Όμως και στο Liddel-Scott και αλλού, το Ελληνικό καμπή δίδεται σαν εναλλακτική ετυμολογία.
Σε όλα τα λεξικά που έψαξα όμως, η πρώτη σημασία που δίδεται για το αρχαίο καμπή δεν είναι η "κυρτότητα", αλλά στροφή ποταμιού και κατ' επέκταση δρόμου, και αργότερα του ιπποδρόμου. Που θα βρει κανείς ποτάμια που στρίβουν μια δεξιά μια αριστερά, παρά στους κάμπους.
Έτσι στα Λατινικά η πρώτη σημασία του Campus είναι αυτή του πεδίου, πρωτίστως προς καλλιέργεια και αργότερα προς ασκήσεις στρατού ή μάχης. Συμφωνεί σε αυτό ο Σαραντάκος. Έχουμε λοιπόν το Campus Martius όπου έκανε ασκήσεις ο στρατός της Ρώμης, από εκεί το Champ de Mars στο Παρίσι και το Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα.
Από την δεύτερη αυτή σημασία βγήκε το Λατ. campio / campionem "μαχητής, μονομάχος" και από εκεί στα Γαλλικά και Αγγλικά Champion με στρατιωτική έννοια στην αρχή, και αθλητική στη συνέχεια. Επίσης το Λατ. campagna και Γαλλικό campagne με την έννοια της στρατιωτικής εκστρατείας. Από εκεί έρχεται το Αγγλικό Campaign, απ' όπου πιθανότατα πήραμε τον όρο καμπάνια (διαφημιστική, πολιτική κλπ). Υπάρχει και το Camp όπου ήταν στην αρχή η στρατοπέδευση και αργότερα με την σημερινή γενικότερη έννοια της κατασκήνωσης, και του κάμπινγκ.
Από την πρωταρχική σημασία των λατινικών, έρχεται η περιοχή Καμπανία στη Νάπολη (από εκεί μας έρχεται η καμπάνα και το καμπαναριό) και Champagne στη Γαλλία, απ' όπου προέρχεται και η περίφημη Σαμπάνια. Υπάρχει και η Ελληνική Καμπανία που ήταν η περιοχή στο Ρουμλούκι, δεν γνωρίζω όμως την αρχαιότητα αυτής της ονομασίας και μένει να το ψάξω στο μέλλον.
Από την καμπή, που είναι καμπά στα Δωρικά πέρασε και σαν gamba στα Λατινικά, απ' όπου το ξαναπήραμε σαν δάνειο για να περιγράψουμε την γάμπα.
Από το Λατ. gamba βγαίνει το Γαλλικό jante, απ' όπου έχουμε την "ζάντα", αλλά και το Jambon (χαμόν στα Ισπανικά, ζαμπόν στα γαλλικά), απ' όπου και πήραμε τη λέξη ζαμπόν. Τη λέξη αυτή την πήραν οι Γάλλοι από τη δημώδες Λατινική cambire "κνήμη", από την gamba.
Η σύνδεση καμπή/καμπά με τo Λατινικό campus δεν είναι αποδεδειγμένη, όπως με το gamba, είναι όμως πολύ πιθανή.
Πηγές:
https://www.etymonline.com/word/campus#etymonline_v_644
https://lsj.gr/wiki/%CE%BA%CE%AC%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%82
https://lsj.gr/wiki/%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%AE
https://sarantakos.wordpress.com/2014/10/22/campus/
https://www.mixanitouxronou.gr/pos-i-lexis-zampon-ke-zanta-vgenoun-apo-ti-lexi-gampa-ti-schesi-echi-i-galliki-lexi-style-me-ton-archeoelliniko-stilo-pos-sindeete-o-koresmos-me-tous-kourous-ke-tis-kores/
https://www.news247.gr/sthles/skoufakia/zampon-akoma-mia-lexi-ellinikis-rizas.6615868.html
No comments:
Post a Comment