Ιωάννης, John

Η Ετυμολογία του Αγγλικού John (στα Αγγλικά) που έχει μακρινότερη συγγένεια με το Εβραϊκό απ' ότι το Ελληνικό Ἰωάννης:

From Middle English Johannes, John, Johan, from Anglo-Norman Jehan, Johan, and also Old English Iohannes, both from Latin Iōhannēs (variant of Iōannēs), from New Testament Greek Ἰωάννης (Iōánnēs), from Hebrew יוֹחָנָן‎ (Yōḥānān), From the Hebrew phrase יהוה‎ (YHVH) חנון‎ (Khanon) literally (roughly) “God is gracious”.

Την ίδια ετυμολογία έχουν φυσικά και τo Γερμ. Hans (Χανς), το Ισπανικό James (Χάμες) και όσες γλώσσες έχουν μορφές του Ιωάννης.

"The Lady of Shallot"
Ένας πίνακας του John William Waterhouse, απεικονίζει σκηνή από το  ομώνυμο ποίημα του Alfred Tennyson.

Sad

Σε προηγούμενη δημοσίευσα είδαμε ότι ζωή < ἄω (áō).

To ἄω (áō) κατά κάποιους γλωσσολόγους που εξειδικεύονται στα έτυμα, βγαίνει από την ΠΙΕ ρίζα *seh2- (το οποίο ανάλογα με την γλώσσα μπορεί να τραπεί σε *ser-) με την έννοια χορταίνω, κορεύω, πληρώ.

Η ρίζα αυτή έχει το ενδιαφέρον της διότι από εκεί βγαίνει το Λατινικό satis και κατ' επέκταση στις Ρομαντικές γλώσσες τα παρακάτω = Γαλλικά: assez, Ιταλικά: sazio, assai, Πορτογιέζικα: assaz, Ρουμάνικα: saț, sacio, asaz.

Επίσης η ΠΙΕ ρίζα *seh2- δίνει την Πρωτο-Γερμανική ρίζα *Sadaz από όπου μέσω παλαιώτερων γλωσσών (π.χ. Παλλαιά Αγγλικά sæd με την ίδια ένοια του κορεσμού / ολοκλήρωσης) φτάνουμε στα μοντέρνα = Αγγλικά / Νορβηγικά sad, Ολλανδικά: zat, Λουξεμβουργικά / Δανέζικα: Sat, Γερμανικά: satt.

Με λίγα λόγια το Sad, σχετίζεται με την ζωή.

Ο Πίνακας είναι του Μίοντραγκ Μιλίκοβιτς (Miodrag Miljkovic - Mija) και φέρει τον τίτλο "Sad girl".

Γκρι, Grey, Gray

Both the Greek word Γκρι (Gri) and the English Grey (US gray) are borrowed from French Gris, from Old French Gris, from Proto-Germanic *grēwaz (“grey”). From there there are two main etymological suggestions.

a) from Proto-Indo-European *gʰregʰwos (“grey”), from Proto-Indo-European *gʰer- (“to glow, shine”), which produces a few other words like "grit" and "χρώμα". Also via Latin Grandis, the words "grand" and "great".

b) from Proto-Indo-European *ǵʰreh₁- (“to green, to grow”) which produces the words Grow and Gramen (Latin for grass) which carries on as grama in most Romance languages.

The Painting of Stefan Kuhn is entitled "A grey day at the beach".

Rain Βροχή Pluie

Το rain είναι από το Λατ. irrigare < in + rigare < riga, η δικιά μας ρίγα, που σημαίνει σε γραμμή.

Το βροχή μπορεί να είναι συγγενές, μπορεί και όχι. Υπάρχει διαφωνία στην τελική ΠΙΕ μεταγραφή έτσι α) είτε συγγενεύει με το riga, β) είτε βγαίνει από το ρέω, είτε γ) και τα δύο, βγαίνει δηλαδή από το ρέω, και βγαίνει ή συγγενεύει και το Λατ. riga από εκεί.

Το γαλλικό Pluie βγαίνει από το Λατ. Pluvia, θηλυκή μορφή του Pluvius, από το pluit (βρέχω, πλένω) συγγενικό του "πλύνω" και με απώτερη καταγωγή από το πλέω, πλόος κλπ το οποίο δεν θα αναζητήσω / αναλύσω παραπέρα.

Από το Pluit βγαίνουν και τα:
Ιταλικά pioggia, Ρουμάνικα ploaie, Πορτογιέζικα chuva, Ισπανικά lluvia.

Ο πίνακας του Μονέ (Monet), Η βροχή, (La pluie), 1886-1887.

Γάτα, Γαλή, Cat

Το 13 είναι ο τυχερός μου αριθμός, αλλά για πολλούς ακριβώς το αντίθετο. Μια γάτα όμως έχει 7 ζωές (ή ψυχές) και μπορεί να αντεπεξέλθει στην ατυχία του 13. Για άλλους πάλι οι γάτες είναι γρουσουζιά, όπως και το 13, οι μαύρες και ειδικότερα αν περάσουν μπροστά σου. Για τους Άγγλους η γάτα έχει 9 ζωές και αυτό παρατηρείται (έχει καταγραφεί δηλαδή) από τον 16ο αιώνα.

Λοιπόν η Γάτα δεν είναι η γαλή, αφού στην αρχαιότητα οι Έλληνες δεν είχαν γάτες (ούτε οι Ρωμαίοι). Είχαν όμως νυφίτσες οικόσιτες για τα ποντίκια, τις μυλογαλές. Για τις νυφίτσες επικράτησε αυτός ο όρος πιθανότατα από τον μύθο του Αισώπου, για την Αφροδίτη και την γαλή νύφη (νυφίτσα). Παραθέτω:

Αισώπου Αφροδίτη και γαλή :
« Γαλῆ ἐρασθεῖσα νεανίσκου εὐπρεποῦς ηὔξατο τῇ Ἀφροδίτῃ ὅπως αὐτὴν μεταμορφώσῃ εἰς γυναῖκα. Καὶ ἡ θεὸς ἐλεήσασα αὐτῆς τὸ πάθος μετετύπωσεν αὐτὴν εἰς κόρην εὐειδῆ, καὶ οὕτως ὁ νεανίσκος θεασάμενος αὐτὴν καὶ ἐρασθεὶς οἴκαδε ὡς ἑαυτὸν ἀπήγαγε.
Καθημένων δὲ αὐτῶν ἐν τῷ θαλάμῳ, ἡ Ἀφροδίτη γνῶναι βουλομένη εἰ μεταβαλοῦσα τὸ σῶμα ἡ γαλῆ καὶ τὸν τρόπον ἤλλαξε, μῦν εἰς τὸ μέσον καθῆκεν. Ἡ δὲ ἐπιλαθομένη τῶν παρόντων ἐξαναστᾶσα ἀπὸ τῆς κοίτης τὸν μῦν ἐδίωκε καταφαγεῖν θέλουσα. Καὶ ἡ θεὸς ἀγανακτήσασα κατ᾿ αὐτῆς πάλιν αὐτὴν εἰς τὴν ἀρχαίαν φύσιν ἀποκατέστησεν.»

Έχει επικρατήσει δηλαδή ο επιθετικός προσδιορισμός της γαλής, όπως το νερό που ήταν "νεαρόν ύδωρ" (φρέσκο νερό, τρεχούμενο και πόσιμο), και το ποντίκι που ήταν "ποντικός μυς" (θαλασσινός ποντικός, ο φόβος κι ο τρόμος των καραβιών).

Αν όμως η γάτα δεν είναι η γαλή, τότε πια είναι;

Η γάτα (μέσω της Ελληνιστικής κοινής "κάττα"), αλλά και το αγγλικό cat, προέρχονται από το ύστερο Λατινικό catta, από το Λατινικό cattus. Πιθανή καταγωγή από το αρχαίο Αιγυπτιακό čaute, θηλυκό τού caus < tešau που είναι η αγριόγατα. Αν δεν είναι Αιγυπτιακής, είναι σίγουρα αφρικανικής καταγωγής (νουβικά Kadis, Βερβέρικα Kadiska αλλά και Αράβικα qitt). Οι Αιγύπτιοι είχαν οικόσιτες εξημερωμένες γάτες αποδεδειγμένα από το 2000 π.Χ., αν όχι πολύ παλιότερα.

Το Catus αντικατέστησε το Λατινικό feles, απ' όπου προέρχεται το Αγγλικό feline και το κάττα αντικατέστησε το (συγγενές στο feles) αἴλουρος.

Στην Ανατολική Κρήτη θα ακούσετε ακόμα να μιλάνε για "κάτη" (ο κάτης) και "κατσούλια". (Κατής είναι ο Τούρκος δικαστής).

Το παραπάνω άρθρο είχε πρωτοδημοσιευτεί στο AlamoWords, και ήταν το 13o μου άρθρο εκεί.

Ένα επιπρόσθετο στοιχείο που βρήκα από τότε είναι ο λόγος για τον οποίο δεν είχαμε οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι γάτες νωρίτερα. ΟΙ Αιγύπτιοι είχαν ιερές τις γάτες, και δεν επέτρεπαν την εξαγωγή τους. Είχαν μάλιστα ειδικό σώμα που έστελναν για να αναζητήσουν και να επιστρέψουν στην Αίγυπτο γάτες που πιθανόν είχαν κλαπεί ή εξαχθεί παρανόμως.

Greta Thunberg Dare

Greta Thunberg.

Της Γκρέτας το όνομα είναι Μαργαρίτα. Greta είναι γνωστό Σουηδο-Γερμανικό υποκοριστικό και μία περίπτωση όπου ένα υποκοριστικό, ξαναγίνεται υποκοριστικό. Gretel είναι η μικρή Greta και Hansel o μικρός Γιάννης (Χανς)

Το επίθετο είναι σύνθετο Thun + Berg.
Το "τουν" στα Σουηδικά σημαίνει φράχτης, περιτοίχιση, και από την ίδια ρίζα εξελίχθηκε το town στα Αγγλικά. Σε άλλες Γερμανικές γλώσσες χρησιμοποιείται και σαν τοπωνύμιο, όπως ακριβώς και το Berg στα Σουηδικά. Στην Ελβετία υπάρχει και πόλη Thun (Τούν).

Το Berg  που κανονικά σημαίνει πύργος / λόφος / βουνό, κατέληξε να σημαίνει τόπος / μέρος / πόλη.

Γενικά και τα δύο αυτά συνθετικά χρησιμοποιούνται εννοιολογικά για μέρη (πόλεις) οχυρωμένα, είτε επειδή περικλείονται από τοίχους ή έχουν αμυντικούς πύργους, είτε απλά επειδή χτίστηκαν σε ύψωμα για καλύτερη άμυνα.

Dare (How dare you?)

Το Dare στα παλαιά αγγλικά ήταν Durran, πιθανόν από Πρωτο-Γερμανική ρίζα *ders- και αντίστοιχα πρωτο-Ινδοευρωπαϊκή ρίζα *dʰers- που στα Ελληνικά απάντα με τις λέξεις θάρσος, θάρρος, και θράσος.

To dare, όπως το χρησιμοποιεί η Μαργαρίτα, πρέπει να είναι εννοιολογικό δάνειο ή επιρροή απευθείας από το Ελληνικό θράσος, αφού όλες οι ετυμολογικές του συγγένειες έχουν την έννοια του θάρρους μόνο.